بررسی عملکرد محور هیپوفیز ـ تیرویید و متابولیسم کلسیم و فسفر در مبتلایان به تالاسمی ماژور استان هرمزگان

ناهنجاری های اندوکرین و اختلالات عملکرد غدد درون ریز در مبتلایان به تالاسمی بعلت تجمع آهن متعاقب ترانسفیوژن بطور مکرر گزارش گردیده است. جهت ارزیابی شیوع اختلالات تیروییدی و متابولیسم کلسیم و فسفر در مبتلایان به تالاسمی استان هرمزگان تعداد 109 نفر از بیماران محدوده سنی 7 تا 21 سال با 107 فرد سالم در محدوده سنی مشابه با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. پس از اندازه گیری قد و وزن و معاینه تیرویید از کلیه افراد نمونه خون ناشتا جهت اندازه گیری t3، t4، rt3u، tsh، ca،p و فریتین صورت گرفت. 86% از مبتلایان به تالاسمی دارای فریتین بالای 1500 نانوگرم در میلی لیتر بودند. شیوع گواتر در دختران مورد و شاهد به ترتیب 74% و 42% بود (p<0.05)اما در پسران تفاوت معنی داری نداشت. میانگین t4 و ft4i، در مبتلایان به تالاسمی کمتر از گروه شاهد بود (p<0.05). در حالیکه میانگین t3 و tsh در دوگروه مورد و شاهد دارای تفاوت معنی داری نبود. 4.7% از افراد تالاسمیک (3 دختر، 2پسر) دارای tsh بالای 5 و t4 و ft4i نرمال بودند (هیپوتیروییدی تحت بالینی) و 1/9% آنها (4پسر و 6 دختر) دارای ft4i کمتراز حد طبیعی و tsh طبیعی بودند که می تواند مبین هیپوتیروییدی مرکزی یا ses (sick euthyroid syndrome) باشد. مجموعا 13.8% از مبتلایان به تالاسمی اختلالات محور هیپوفیزی تیروییدی را نشان دادند. ارتباط معنی داری بین فریتین با شاخصهای تیروییدی مشاهده نگردید. میانگین کلسیم پسران در گروه مورد و شاهد به ترتیب 8.7mg/dl و (p<0.05) 9.2mg/dl بود اما در دختران تفاوت معنی داری وجود نداشت. میانگین فسفر در پسران و دختران مورد به شکل قابل ملاحظه ای بیش از گروه شاهد بود (p<0.0001). در کل27.6 % از مبتلایان به تالاسمی دارای کلسیم کمتر از 8.1mg/dl هستند و احتمال هیپوکلسمی با افزایش سن افزایش می یابد (p<0.05, r=-0.33). این بررسی معرف آنست که در استان هرمزگان (منطقه با دریافت ید کافی) شیوع هیپوتیروییدی در مبتلایان به تالاسمی کم می باشد اما شیوع بالای هیپوکلسمی خصوصا با افزایش سن در این بیماران نیاز به ارزیابی های دوره ای کلسیم و فسفر را ایجاب می کند.